Lắp thêm sò cho amp

[nhathung1101]

Telefunken ra đời từ đầu thế kỷ 20 (1903).
Hồi 1980 khá thịnh hành kiểu ampli (kể cả tự chế) dùng TBA810 + 1 cặp sò 2N(3055+2955).

Ừa! Tớ muốn nói thời con người bước ra khỏi "tăm tối công nguyên" cơ. Lúc mà mọi người biết dùng mỏ hàn nhỏ í. Giờ thì người ta chẳng hàn mà khò rồi.

[tepriu]

Lúc đó, IC (chíp amp hay quần chíp) chỉ thực hiện khuếch đại áp, còn "sò" sẽ đảm nhiệm khuếch đại dòng. Lúc này dòng tiêu thụ qua tải (loa, micro loa, under loa...) sẽ chảy qua "sò".

Nếu bạn xem qua nguyên lý và sơ đồ của mạch nguồn dòng thì sẽ hiểu nó thôi.

Thực ra, đó là thiết kế tối ưu cho âm thanh (không dành cho tai trâu). Hãng "Tê Lê Phông Ken" thời "Cộng hòa Dân chủ Đức" thường thiết kế kiểu như vậy. Điều đáng tiếc là thiết kế dành cho "thưởng thức" lại không đắt hàng bằng loại "trâu bò".

"Trâu bò" ở đây là cứ phải "huỳnh huỵch", "hự hự", "Oh yeah"... Thậm chí là phải loại nhạc không ai hiểu nổi.

Nhưng mà nếu giả sử chưa gắn cặp sò CS, thì mấy con chipamp đó vẫn "huỳnh huỵch" / "hự hự" ...với dòng out max vài A chứ không ít. Vậy thì cớ gì lại thêm sò CS ?!? (à không nói mấy con Chipamp dưới 10W cỡ TBA810). Tép chậm hiểu quá xin bác khai sáng giúp

[tuyennhan]

Nhưng mà nếu giả sử chưa gắn cặp sò CS, thì mấy con chipamp đó vẫn "huỳnh huỵch" / "hự hự" ...với dòng out max vài A chứ không ít. Vậy thì cớ gì lại thêm sò CS ?!? (à không nói mấy con Chipamp dưới 10W cỡ TBA810). Tép chậm hiểu quá xin bác khai sáng giúp

Nó đang huỳnh huỵch với dòng vài A nếu muốn nó huỳnh huỵch với dòng vài chục A thì phải ghép thêm sò mạnh hơn con mà chip đang dùng vào lúc đó xem như con chip làm driver cho con sò mới lắp thêm hay con công suất trong chip ghép darlington với con sò ghép thêm , ghép như thế dễ bị méo do dòng kích lớn nhưng lại tận dụng được cái hay của các tầng khuyếch đại trong con chip đó .

[nhathung1101]

Nguyên tắc đầu tiên khi thiết kế amp là phải xác định dòng tĩnh, bởi dòng tĩnh quyết định chất lượng âm thanh.

Dòng tĩnh là gì thì xem lại sách vỡ lòng điện tử.

Dòng tĩnh quá lớn thì phát nhiệt cao, tổn hao lớn, tỉ lệ tạp âm / tín hiệu lớn.

Dòng tĩnh quá nhỏ thì méo giao điểm lớn, nghe tửng thành tưng, thưởng thức quan họ mà tưởng chung kết giải chầu văn hạng ruồi.

Dòng tĩnh vừa vừa thì ngô ra ngô, khoai ra khoai, bố mi la là bố mi la chứ không phải bố mi dê.

Để có dòng tĩnh vừa vừa đó, lại phải thiết kế thêm phần ổn áp và ổn dòng. Trong hầu hết IC Audio Amp đều đã có những phần này. Số lượng Transistor trong IC bèo nhất cũng nhiều gấp vài lần những mạch amp chợ Trời đóng mác vài trăm W. Phần lớn số transistor trong IC dùng để phục vụ ổn áp - ổn dòng - bảo vệ.

Nguyên tắc thứ hai là phải thiết kế gọn, các dây dẫn càng ngắn thì càng giảm nhiễu. Rõ ràng IC có lợi thế hơn mạch vớ vẩn to như cái dép.

Nhưng IC do tích hợp quá nhiều trên diện tích nhỏ, nên khả năng chịu nhiệt kém. Nếu để em nó huỳnh huỵch lâu quá thì lại móc ví mà cưới em mới.

Vì vậy người ta mới kết hợp IC và Transistor ngoài. Lúc này Transistor ngoài sẽ phải đổ vỏ khi IC ăn ốc.

Có nhiều kiếu kết hợp. Có IC chuyên dụng driver, tích hợp từ tầng khuếch đại visai đến tầng thúc. Có IC từ A-Z.

Trường hợp có từ A-Z (ví dụ 2030) thì không phải thúc kiểu darlington, mà IC sẽ ăn nguồn qua trở, Transistor ngoài sẽ khuếch đại dòng theo áp sụt trên trở đó. Muốn hiểu kỹ hơn thì xem sách vở lớp 1 điện tử.

Vì những tính năng vượt trội mà kiểu kết hợp IC-BJT một thời làm mưa làm gió, làm rung rinh biết bao đôi tai sành âm... Nhưng thời đó loa chỉ mini thôi, chứ không bự như Thủy Top bi giờ...

Và ngày đó, cũng chỉ cần loa cỡ nhỏ vài chục W là đủ lắm rồi, vì người xưa ăn nói nhỏ nhẹ, chứ bây giờ bọn trẻ thích nghe nhạc DJ, phải rung cả trym thì nó mới phê...

[phuong.hng]

Đừng bộp chộp. Đọc cho hết. Xét riêng từng trường hợp. Nếu thấy chưa rõ thì đây:
Trường hợp 1 (dùng sò D718) : Trở kháng ra của cặp công suất nhỏ hơn hoặc bằng trở kháng loa. Bạn có thêm sò thì chỉ giảm được trở kháng ra chứ không thể tăng được dòng
Trường hợp 2 (dùng "sò nhí" TIP 41): ...Cho đến khi trở kháng ra bằng hoặc nhỏ hơn trở kháng loa, đồng thời dòng ra cho phép (= dòng ra của 1 sò x số cặp sò) lớn hơn dòng cực đại trên loa, thì tăng thêm sò chỉ có tác dụng phân dòng trên các sò để chúng bớt nóng mà thôi.
Hai trường hợp khác nhau ở SÒ rồi ạ.

Ờ ha tại em đọc không kỹ, hum đó mắt mũi kèm nhèm!!
Như bác Nhathung nói thì nếu bias không hợp lý và các cặp sò không đồng bộ chuẩn (not matching) thì sẽ có những hiện tượng này phải hem ạ?


tín hiệu vào

và đầu ra ta nhận được

[HTTTTH]

Ờ ha tại em đọc không kỹ, hum đó mắt mũi kèm nhèm!!

Có thể chứ ? Làm tớ cứ băn khoăn mãi.

May chút nữa thì hôm đó MIT về làng và đến hôm nay đã trở thành "mít đọt", ... !!!

[tepriu]

Nguyên tắc đầu tiên khi thiết kế amp là phải xác định dòng tĩnh, bởi dòng tĩnh quyết định chất lượng âm thanh.

Dòng tĩnh là gì thì xem lại sách vỡ lòng điện tử.

Dòng tĩnh quá lớn thì phát nhiệt cao, tổn hao lớn, tỉ lệ tạp âm / tín hiệu lớn.

Dòng tĩnh quá nhỏ thì méo giao điểm lớn, nghe tửng thành tưng, thưởng thức quan họ mà tưởng chung kết giải chầu văn hạng ruồi.

Dòng tĩnh vừa vừa thì ngô ra ngô, khoai ra khoai, bố mi la là bố mi la chứ không phải bố mi dê.

Để có dòng tĩnh vừa vừa đó, lại phải thiết kế thêm phần ổn áp và ổn dòng. Trong hầu hết IC Audio Amp đều đã có những phần này. Số lượng Transistor trong IC bèo nhất cũng nhiều gấp vài lần những mạch amp chợ Trời đóng mác vài trăm W. Phần lớn số transistor trong IC dùng để phục vụ ổn áp - ổn dòng - bảo vệ.

Nguyên tắc thứ hai là phải thiết kế gọn, các dây dẫn càng ngắn thì càng giảm nhiễu. Rõ ràng IC có lợi thế hơn mạch vớ vẩn to như cái dép.

Nhưng IC do tích hợp quá nhiều trên diện tích nhỏ, nên khả năng chịu nhiệt kém. Nếu để em nó huỳnh huỵch lâu quá thì lại móc ví mà cưới em mới.

Vì vậy người ta mới kết hợp IC và Transistor ngoài. Lúc này Transistor ngoài sẽ phải đổ vỏ khi IC ăn ốc.

Có nhiều kiếu kết hợp. Có IC chuyên dụng driver, tích hợp từ tầng khuếch đại visai đến tầng thúc. Có IC từ A-Z.

Trường hợp có từ A-Z (ví dụ 2030) thì không phải thúc kiểu darlington, mà IC sẽ ăn nguồn qua trở, Transistor ngoài sẽ khuếch đại dòng theo áp sụt trên trở đó. Muốn hiểu kỹ hơn thì xem sách vở lớp 1 điện tử.

Vì những tính năng vượt trội mà kiểu kết hợp IC-BJT một thời làm mưa làm gió, làm rung rinh biết bao đôi tai sành âm... Nhưng thời đó loa chỉ mini thôi, chứ không bự như Thủy Top bi giờ...

Và ngày đó, cũng chỉ cần loa cỡ nhỏ vài chục W là đủ lắm rồi, vì người xưa ăn nói nhỏ nhẹ, chứ bây giờ bọn trẻ thích nghe nhạc DJ, phải rung cả trym thì nó mới phê...

Đã hiểu, cảm ơn bác Nhathung. Khi mắc như vậy thì tín hiệu vào nhỏ sẽ không có tác dụng, khi tín hiệu lớn thì cặp sò CS mới bắt đầu được .... kich thích cho "hứng lên" để bắt đầu "mần việc". Kha kha kha , khà khà khà, teng tèng teng.

Nhưng mà tính toán trở cho phù hợp cũng khá đau đầu.

[HTTTTH]

Chưa chắc như tép hiểu đâu.
Trong cái thiết kế mà ở chỗ ghi nét đậm đó, nó không ngoắc B của sò vào lối ra của IC (= không phải thúc đẩy darlington), mà lại ngoắc vào trở sụt áp nguồn của IC.
Khi đã "combo" thì tầng cuối là cặp sò. Sò này được điều khiển bằng điện áp (thực ra là bằng công suất đặt vào B, nhưng biểu hiện ở đó là điện áp). Điện áp này xuẩt hiện là nhờ dòng mà chú "quần chíp" đang ăn... sụt trên 2 cái điện trở nguồn ở 2 bên. Khi chưa có tín hiệu, dòng tĩnh của "quần chíp" tạo 2 cái sụt áp be bé để phân cực cho 2 sò. Khi tín hiệu lớn thì chíp ăn dòng lớn nên sụt áp lớn -> sò thông mạnh hơn -> dòng ra tăng.
Nên bác Nhà Thùng mới gọi là "transistor ngoài sẽ phải đổ vỏ khi IC ăn ốc".

Bi giờ thì hẵng "Kha kha kha , khà khà khà, teng tèng teng".

P/S: Nhạc DJ mạnh, phê rung cả trym thì hiểu được. Cái này cứ vào sàn là thấy ngay.
Nhưng "Thủy Top" là gì mà so với loa, lại còn bự hơn loa? Nhà Thùng viết chỗ này khó hiểu ??

[viettien123]

Trường hợp 2030 và 7294 làm tầng kích đẩy cặp sò. Tầng 2030/7294 và tầng sò dùng nguồn chung. CS ra của 2030/7294 đã cố định với mạch (không tính thay đổi phía 2030/7294). Vậy cái gì sẽ xảy ra khi dùng thêm tầng sò?!??

lắp thêm sò bên ngoài TDA 2030 mục đích là khi IC hoạt động nó sẽ gây sụt áp trên R EB của cặp sò công xuất và lấy chính tín hiệu ấm thanh gây sụt áp để mở " Driver "cặp sò công xuất và công xuất được tính bởi dòng cực đại của căp sò chứ không phải con IC và lúc này con IC chỉ có chức năng tiền khuếch đại và DRIVER cặp sò

VT

[tepriu]

Chưa chắc như tép hiểu đâu.
Trong cái thiết kế mà ở chỗ ghi nét đậm đó, nó không ngoắc B của sò vào lối ra của IC (= không phải thúc đẩy darlington), mà lại ngoắc vào trở sụt áp nguồn của IC.
Khi đã "combo" thì tầng cuối là cặp sò. Sò này được điều khiển bằng điện áp (thực ra là bằng công suất đặt vào B, nhưng biểu hiện ở đó là điện áp). Điện áp này xuẩt hiện là nhờ dòng mà chú "quần chíp" đang ăn... sụt trên 2 cái điện trở nguồn ở 2 bên. Khi chưa có tín hiệu, dòng tĩnh của "quần chíp" tạo 2 cái sụt áp be bé để phân cực cho 2 sò. Khi tín hiệu lớn thì chíp ăn dòng lớn nên sụt áp lớn -> sò thông mạnh hơn -> dòng ra tăng.
Nên bác Nhà Thùng mới gọi là "transistor ngoài sẽ phải đổ vỏ khi IC ăn ốc".

Bi giờ thì hẵng "Kha kha kha , khà khà khà, teng tèng teng".

P/S: Nhạc DJ mạnh, phê rung cả trym thì hiểu được. Cái này cứ vào sàn là thấy ngay.
Nhưng "Thủy Top" là gì mà so với loa, lại còn bự hơn loa? Nhà Thùng viết chỗ này khó hiểu ??

Đúng là như vậy, chỉ tại Tép cho nói ngắn gọn í mà (phải vật lộn với 1 đống tiếng Anh mất 15 phút mới hiểu ra )
P/S: Chắc bác Nhathung so cái kia của Thủy top với cái nón loa, mà lại là dạng loa đồng trục úp ngược, màng loa bầu bĩnh dễ thương.

[tepriu]

lắp thêm sò bên ngoài TDA 2030 mục đích là khi IC hoạt động nó sẽ gây sụt áp trên R EB của cặp sò công xuất và lấy chính tín hiệu ấm thanh gây sụt áp để mở " Driver "cặp sò công xuất và công xuất được tính bởi dòng cực đại của căp sò chứ không phải con IC và lúc này con IC chỉ có chức năng tiền khuếch đại và DRIVER cặp sò

VT

Nguyên văn bởi tepriu
Trường hợp 2030 và 7294 làm tầng kích đẩy cặp sò. Tầng 2030/7294 và tầng sò dùng nguồn chung. CS ra của 2030/7294 đã cố định với mạch (không tính thay đổi phía 2030/7294). Vậy cái gì sẽ xảy ra khi dùng thêm tầng sò?!??

Trường hợp dùng nguồn chung luôn mà không qua trở để lấy sụt áp (xem hình 1,2,3) .
-Như vậy thì có phải dòng đầu ra = dòng out của Chip + dòng của cặp sò (hoặc nhiều cặp) ? Thực tế là dòng out của Chip (ví dụ 7294) cũng đã là dòng lớn vài am-pe rồi.
-Hay là dòng out của Chip coi như không đáng kể (là driver) và chỉ dùng để mở cặp sò? Như vậy thì cặp sò luôn mở khi có tín hiệu out từ Chip (IC)?
Theo Tép nghĩ đơn giản thì không thể nào, vì khi tháo sò ra thì Chip (như 7294) vẫn oánh đùng đùng, oành oành mà. (có nghĩa là dòng out phải lớn).
Xin khai sáng cho Tép.

[HTTTTH]

Đúng là như vậy, chỉ tại Tép cho nói ngắn gọn í mà (phải vật lộn với 1 đống tiếng Anh mất 15 phút mới hiểu ra )
P/S: Chắc bác Nhathung so cái kia của Thủy top với cái nón loa, mà lại là dạng loa đồng trục úp ngược, màng loa bầu bĩnh dễ thương.

Oác, nam châm bé như hạt bắp thế thôi à?

Trường hợp dùng nguồn chung luôn mà không qua trở để lấy sụt áp (xem hình 1,2,3) .
-Như vậy thì có phải dòng đầu ra = dòng out của Chip + dòng của cặp sò (hoặc nhiều cặp) ? Thực tế là dòng out của Chip (ví dụ 7294) cũng đã là dòng lớn vài am-pe rồi.
-Hay là dòng out của Chip coi như không đáng kể (là driver) và chỉ dùng để mở cặp sò? Như vậy thì cặp sò luôn mở khi có tín hiệu out từ Chip (IC)?
Theo Tép nghĩ đơn giản thì không thể nào, vì khi tháo sò ra thì Chip (như 7294) vẫn oánh đùng đùng, oành oành mà. (có nghĩa là dòng out phải lớn).
Xin khai sáng cho Tép.

Cả 2 đều chưa đúng. Lấy ví dụ hình số 2 của tep cho dễ nhìn nè.
- Nếu 7294 đánh thẳng vào loa: R7 = 0, không lắp R12. Loa đánh ầm ầm "rung trym".
- Nếu combo: R7 nối tiếp với loa. Khi chưa có sò thì dòng ra của 7294 giảm vì trở kháng ra tăng. Loa không thể đánh rung trym được nữa. Cố tình để nghe thì loa kêu nhỏ còn R7 đổi màu.
Mắc sò vào. Sụt áp trên R7 dùng để lái (drive) sò. Bi giờ, dòng ra trên loa là dòng do sò cung cấp (cộng thêm một chút dòng của chip, đồng pha với dòng của sò). Để sụt áp (khi có tín hiệu) trên R7 có biên độ vừa đủ để đánh sò mà không bị méo, thêm R12 để giảm độ khuếch đại của 7294. Loa lại có thể "đùng đùng, oành oành". Bỏ R12 đi, sò sẽ có khả năng trở thành "sò huyết".
Khác nhau ở chỗ có R7 = 25 Ôm và R12 = 47k đó.

Tép có sẵn 7294 rồi, thì tép cứ thử lần lượt 4 trường hợp sau:
- R7 = 0; không có R12
- thêm R7,
- nối tắt R7, thêm R12
- rồi lắp cả R7, R12.
Thử nghe trên loa trong 4 trường hợp (không thay đổi volume) sẽ thấy sự khác nhau, từ ỉ eo cho đến rung trym.
Cuối cùng mắc sò và các điện trở vào theo sơ đồ.

[HTTTTH]

Tép sắp hỏi câu này:
Mạch 7294 BTL đã đánh ầm ĩ rồi, còn thêm sò mần chi?
Trả lời: Do chip nói chung, dùng mạch khuếch đại tích hợp (đơn phiến) nên có các transistor trong từng cặp là "giống nhau". Các linh kiện khác cũng vậy. Do đó méo ít nhất. Tín hiệu ra tốt hơn nhiều so với mạch lắp bằng linh kiện rời (các linh kiện rời không bao giờ giống nhau).
Như vậy IC chỉ đóng vai trò là tầng khuếch đại thúc.
Vậy, khi mà chưa so sánh chất lượng âm thanh của các IC công suất, nếu không yêu cầu công suất thật lớn thì chưa cần dùng đến 7294 để thúc sò, mà dùng cái gì be bé hơn cũng đã được rồi, nếu không nói là vẫn còn dư dả.
Dùng 7294 được cái lợi ở chỗ nó đã xài sẵn nguồn cao, việc thêm sò sẽ đơn giản hơn khi thiết kế.

[tepriu]

Oác, nam châm bé như hạt bắp thế thôi à?



Cả 2 đều chưa đúng. Lấy ví dụ hình số 2 của tep cho dễ nhìn nè.
- Nếu 7294 đánh thẳng vào loa: R7 = 0, không lắp R12. Loa đánh ầm ầm "rung trym".
- Nếu combo: R7 nối tiếp với loa. Khi chưa có sò thì dòng ra của 7294 giảm vì trở kháng ra tăng. Loa không thể đánh rung trym được nữa. Cố tình để nghe thì loa kêu nhỏ còn R7 đổi màu.
Mắc sò vào. Sụt áp trên R7 dùng để lái (drive) sò. Bi giờ, dòng ra trên loa là dòng do sò cung cấp (cộng thêm một chút dòng của chip, đồng pha với dòng của sò). Để sụt áp (khi có tín hiệu) trên R7 có biên độ vừa đủ để đánh sò mà không bị méo, thêm R12 để giảm độ khuếch đại của 7294. Loa lại có thể "đùng đùng, oành oành". Bỏ R12 đi, sò sẽ có khả năng trở thành "sò huyết".
Khác nhau ở chỗ có R7 = 25 Ôm và R12 = 47k đó.

Tép có sẵn 7294 rồi, thì tép cứ thử lần lượt 4 trường hợp sau:
- R7 = 0; không có R12
- thêm R7,
- nối tắt R7, thêm R12
- rồi lắp cả R7, R12.
Thử nghe trên loa trong 4 trường hợp (không thay đổi volume) sẽ thấy sự khác nhau, từ ỉ eo cho đến rung trym.
Cuối cùng mắc sò và các điện trở vào theo sơ đồ.

Ô, bác HTTTTH giải thích quá kỹ lưỡng, Tep đã thông suốt, không còn cần phải vật lộn tiếp với mấy bác Tây nữa.
Đây là 1 mảng của "Lắp thêm sò cho amp" (phần này là Chip.amp-IC.amp) mà nhiều bạn rất quan tâm.

[nhathung1101]

Vài ví dụ về lắp thêm chíp cho sò: